Karain
Adı
sıkça geçtiği halde görmediğim ender yerlerden biriydi Karain Mağarası, nihayet gidebilme fırsatı buldum...
İnsanın
insan olma serüveninde neredeyse beş bin
yıllık bir tanıklığa sahip olan bu mağara için "tarihin sıfır noktası" dersek, yanılmış olmayız.
Karain Mağarası'nın öyküsü "ilk insan" barınağı
olarak kullanılan Paleolitik Çağ'ın (Eskitaş Devri) alt dönemlerinde başlıyor...
Sonra
sırayla Mezolitik, Neolitik, Kalkolitik ve Tunç Çağı insanları kullanıyor bu mağarayı...
Ardından
Arkaik Dönem ve Roma egemenliği dönemi geliyor.
Bu
zamanların tümünü kapsayan, kesintisiz bir yerleşim mekanı olma özelliği
taşıyor Karain Mağarası...
Bu
yönüyle Yarımburgaz Mağarasıyla
birlikte sadece Türkiye'nin değil, dünyanın en önemli doğal mağaralarından
biri olma özelliği taşıyor.
Karain Mağarasını
Kim Buldu?
Bu
arkeolojik mekan 73 yıl önce Ünyeli
hemşerimiz Prof. Dr. İsmail Kılıç Kökten
tarafından keşfediliyor. Kökten burada öldüğü yıl olan 1974'e kadar
araştırmalarda bulunuyor.
Karain Mağarası Antalya'nın 30 km kuzeybatısında, eski
Antalya-Burdur karayoluna 5–6 km uzaklıkta
bulunan Yağca mahallesi sınırları içinde yer alan yüksekçe bir
tepededir.
Denizden
yüksekliği 430-450 metredir.
Zirvedeki
mağaraya 480 basamaklı bir merdivenle tırmanılmaktadır.
(Merdivenlerin
orta yerinde durup, İ. Kılıç Kökten
hocamızı hatırlıyoruz . Üstelik o tarihte buraya böyle "şık" bir
merdivenle çıkılmıyordu, yıllarca bu tepeye nasıl tırmanabildi? Aynı
merdivenlerden Ünye Kalesi için
kullanılabilir mi.... Ergonomik, yormuyor!)
Karain Mağarası'nın
Keşfi
Karain
Mağarası keşfeden bilim insanı Ünye kökenli İsmail Kılıç Kökten hocamız, Cumhuriyet dönemi arkeolojik
kazılarının üç önemli isminden biridir. Karain'i keşfettiği yıllarda Ünye'de, Cevizdere Havzası'ndaki sekilerde ve Tozkoparan
Mağaralarında da araştırmalar yapmış ve bunları "Ünye'de Eskitaş Devrine (Paleolitik) Ait Yeni Buluntular"
adıyla yayınlamıştır.
Karain
Mağarası ve Kökten hakkında yazılanlara gelirsek...
Karain Mağarası, 1946 yılında Merhum Prof. Dr. İsmail Kılıç Kökten’in son derece güç koşullar altında ve
sınırlı olanaklarla, dolayısıyla büyük bir özveriyle yaptığı yüzey
araştırmaları sırasında bulunmuş ve böylece arkeoloji dünyasına
kazandırılmıştır. Kökten, 1947-1973 yılları arasında, bazı aralarla, mağaranın
A Gözü hariç diğer gözlerinde kazı ve sondaj çalışmaları yapmıştır. Türkiye
Prehistoryasının duayeni olarak bu alana çok büyük emeği geçmiş olan Kökten’in
1974 yılında vefatı üzerine kazılara uzun bir süre ara verilmiştir.[1]
Karain
Mağarası alt paleolitikten geç Roma dönemine kadar görülen kesintisiz yerleşim
izleriyle Anadolu arkeolojik çalışmalarında önemli bir boşluğu doldurmaktadır.
Klasik dönemlerdeki kullanım daha çok Adak Mağara (tapınak) niteliğinde olup,
mağara alnı ve dış duvarları üzerinde Grekçe kitabe ve nişler
bulunmaktadır.
Yeryüzünde
bilinen paleolitik mağaraların çoğu sadece bir dönemi temsil ederken Karain
alt, orta ve üst olmak üzere kesintisiz bir katmanlaşma (stratigrafi) göstermekte
ve bu katmanlardan elde edilen veriler, özellikle Avrupa ve Yakın Doğu
arasındaki bağlantılar ve göç yolları hakkında fikir vermesi açısından önem
taşımaktadır.
Karain'den
ele geçirilen Anadolu'da bilinen en eski insan kalıntılarının yanı sıra
mağarada ortaya çıkarılan taşınabilir sanat ürünleri de Anadolu sanatının ilk
örnekleridir. (Karain'de bulunan stilize bir insan figürini, cilalanmış bir kaburga kemiğinden yapılmıştır ve
Anadolu sanatının ilk örneğini oluşturur.)
Karain Mağarası
Tespitleri
Karain
Mağarası Türkiye'de en uzun süre araştırılan Paleolitik Çağ buluntu yeridir. Geçen
yılın Nisan ayında kaybettiğimiz değerli bilim insanı Prof. Dr. Güven Arsebük, bu mağarada 1999'da Neanderthal insan fosili bulmuştur. Ülkemizde ve bu coğrafyada şu
ana kadar bulunan ilk ve tek Neanderthal fosili olan bu kalıntı bilim dünyasında
epeyce tartışılmıştır.
Devam edecek: Karain Mağarasında önemli tespitler,
Neanderthal İnsan nedir, Mağaradaki
Tabakalanma, Kökten hocanın ardından yeni dönemde yaşanan farklı bulgular...
Dip Notlar:
[1]
Aktüel Arkeoloji, "Mağaralara
Yolculuk", Sayı 45, Mayıs-Haziran 2015
[2] Prof. Dr. Veli Sevin, "Anadolu Arkeolojisi", s. 9 -10, DER Yay. İst. 2003
Ünyekent, 06.02.2019
Karain Merdivenleri, 478 basamak
Karain Mağara Girişleri
Mağara Üst Girişi
İ Kılıç Kökten
Karainde Stratigrafik Yapılanma
Karain'de Alt Paleolitik buluntular, Antalya Müzesi
Karain'de geç dönem kutsal alan işlemeleri, nişler...
Karain'de geç dönem kutsal alan yazıtları.
Mağaranın iç görünümü.
Karain'den stilize insan figürini.
Cilalanmış bir kaburga kemiğinden yapılmıştır.
