Perge'nin Antik Sütunları
Perge Antik Kenti, Anadolu'nun en düzenli Roma
kentlerinden biri olarak bilinir. Antalya'nın
Aksu Mahallesindeki bu görkemli kenti gezerken gördüğümüz yüzlerce sütun, kentten
kalanların yalnızca bir bölümü. 1946'da Arif
Müfid Mansel tarafından başlatılan kazılarda açığa çıkarılan sütunlar,
kenti çaprazlama kuşatan iki büyük cadde boyunca sıralanıyor. Kim bilir bu
sütunların ardında bir zamanlar hangi büyük yapılar yer alıyordu. Agorası, stoası,
anıtsal çeşmeleri, hamamları ve amfitiyatrosuyla Perge Antik Kenti, Pamphylia Bölgesi hakkında bize önemli tarihi
detaylar sunuyor.
Antalya'da Temmuz sıcağına rağmen ayrıntılı bir
gezi gerçekleştiriyoruz.
Sütunların dibindeki plaketler dikkatimizi
çekiyor...
Neredeyse her sütunun altında bir plaket var. Plaketin
sol tarafında "Kültür Bilincini
Geliştirme Vakfı" yazıyor. Sağ yanında sütunun onarılmasına katkı
sağlayanların adı yer alıyor. Dolayısıyla antik kentin ayağa kaldırılmasına
katkı sağlayan yüzlerce ismin varlığına tanık oluyoruz.
Ülkemde Bazen Güzel Şeyler de Oluyor!
Plaketlerde
tanıdık bir isim var mı diye bakıyoruz. Bir tanesinde "Onarım Nevhiz Pak'ın katkılarıyla
gerçekleştirilmiştir." yazıyor. "Pak",
eşimin kızlık soyadı...
Araştırmaya değer diye düşünüyorum.
Eşimle uzak yakın bir ilişkini bulamıyorum. Aslen
eczacı olan Nevhiz Hanım'ın Mustafa Nevzat İlaç A.Ş'nin sahibi
olduğunu öğreniyorum.
Şirketin kurucusu Mustafa Nevzat Bey, yaşı ilerleyince işlerini kızı Nevhiz Hanım'a devrediyor. Mustafa
Nevzat Bey 1968'de ölünce, şirket
tümüyle Nevhiz hanımın kontrolüne geçiyor.
Nevhiz
Hanım'ın "Pak" soyadını bir
hekimle evlenmesinden dolayı almış, eşi Dr.
Engin Pak... Engin Bey bu evlilikten sonra sanayiciliğe adım atmış. Eşi Nevhiz Hanım'ın da desteğiyle ünlü
ekmek mayası olan Pak Maya'yı kurmuşlar.
İzmit fabrikasında başlattıkları üretim genişlemiş, başka tesisleri de beraberinde
getirmiş. Romanya'daki tesis dahil toplam dört fabrikada ürettikleri ekmek
mayasıyla dünyanın en büyük üreticilerinden biri olmuşlar.
Nereden Nereye...
Yeniden Nevhiz
Pak'ın başında bulunduğu Mustafa
Nevzat İlaç A.Ş'ne dönelim...
Bu ünlü ilaç şirketinin kurucusu Mustafa Nevzat'tan, yani Nevhiz Pak'ın babasından söz edeceğim.
Mustafa
Nevzat Bey 1879 da Selanik'te doğmuş.
Tıbbiyeyi Şahane'den kimyager eczacı olarak mezun
olmuş. İlk görev yeri memleketi olan Selanik'tir. Selanik Askeri Hastanesinde
eczacı olarak çalıştıktan sonra, 1909'daki ünlü harekat ordusuyla beraber
İstanbul'a gelmiş. Önce askeri hastanelerde çalışmış, sonra tekrar akademik
kariyerine devam etmiş. İstanbul Üniversitesi'ndeki görevi 1933 Üniversite Reformu'na
kadar sürmüş. O yıl yapılan anlaşmayla Almanya'dan Türkiye'ye akın eden Yahudi
meslektaşlarına kürsüsünü bırakmış ve ticarete atılmış. Türkiye'de yerli ilaç
sektörünün öncüleri arasında yer almış.
İlk enjekte ampulü piyasaya süren Mustafa Nevzat
Bey'dir. Toz insilünden enjekte ampul yapmış, şeker hastalarının halen
kullandığı insilün iğnesinin Türkiye'deki
mucididir.
Eczacılığımıza yaptığı öncülük, ilaç ticaretine de
yansımıştır. Birçok ilacın ruhsatı Mustafa Nevzat İlaç'a aittir.
Pisak soyadını alan Mustafa Nevzat'ın iki çocuğu
olur. Biri Nevhiz Hanım diğeri Mehmet Pisak.
Oğlu Mehmet işten güçten uzak bir insandır.
Babasının işlerini babası gibi eczacılık mesleğine yönelen kızı Nevhiz Hanım
üstlenir.
Mustafa Nevzat İlaç A.Ş'nin Sonu...
Selanik'te başlayan Mustafa Nevzat Bey'in eczacılık
öyküsü, ne yazık ki 2012 yılında 700 milyon dolara yapılan satışla son bulmuştur.
Ülkemizin en önemli yerli ilaç firması olan Mustafa Nevzat İlaç A.Ş, birkaç yıl önce Amerikalı ilaç devi Amgen'e satılmıştır.
Öte yandan Mustafa Nevzat'ın Selanikli olması, Sabetaycı tezlerine maruz kalmıştır.
"Beyaz Türk" yahut "Beyaz
Müslüman" tanımlamasıyla incelemeye alınan Nevhiz Hanım'ın İlaç Sanayi başka
bir yazının konusu...
Perge Antik Kentinde başlayan o güzel yolculuğumuz,
yerli ilaç sektörünün trajik konumuyla son buluyor. Şimdilik bu kadar olsun...
Esenlik dileklerimle.
(Nevhiz Hanım ve babası Mustafa Nevzat Bey'le ilgili
bilgiler, Gürkan Hacır'ın 29 Nisan 2012 tarihli Akşam Gazetesi'ndeki
yazısına dayanmaktadır.)
11.09.2019, Ünyekent
