Bir Zamanlar Ünye Vilayetinde
[Geçmiş geleceğin aynasıdır...]
Bölüm III (son)
İnanması
zor ama bir buçuk asır önce Ünye vilayet statüsündeydi. Eyalet sisteminden
vazgeçen Osmanlı yönetimi “Ayanlar” dönemini kapatmış, merkezden atanan
kaymakamlar aracılığıyla yönetimi illere taşımıştı. Aralarında Ünye’nin de
bulunduğu sancaklar vasıtasıyla yeni bir döneme girilmişti.
Bunca
yerleşim arasından sancak olarak Orta Karadeniz’de Ünye’nin seçilmesi tesadüf müydü?
Elbet
de değildi. Bu seçimin gerçekleşmesinde coğrafi, ekonomik ve demografik
etkenler yanında “siyasi” bir tercihin varlığı da kaçınılmazdı.
Ünye,
Anadolu’dan geçen kervan yollarının Orta Karadeniz bağlantısıydı. Ticari
misyonu yanında askeri öneme haiz Tersane-i
Amire’nin “Ocaklığı”
durumundaydı. İmparatorluk tersanesinin bir uzantısı olan Ünye Ocaklığı, Ünye’de
önemli bir tersane bulunmasına ve imparatorluğun ip ihtiyaçlarını karşılayan
önemli bir üretim kolunun oluşmasına neden olmuştu.
156 Yıl Önce Neler Yapıldı?
Bir
önceki bölümde Ünye’nin sancak
olmasının getirdiklerini yazdık.
Sancak
yani vilayet olması Ünye’ye neler sağladı?
Ünye
Niksar Karayolu,
Ünye'nin
Yeniden İmarı ve Ünye Limanı,
Ünye’de
Su Sorunu,
Ünye’de
Asayişin Sağlanması,
Ünyelilerin
yabancısı olmadığı gelişmeler, değil mi?
Bu
faaliyetler o tarihte Ünye için yeterli ve zorunlu gelişmelerdi.
Bir
buçuk asır sonra, sorunlarımız yine aynı…
Çünkü
geçmişte yapılanlar dünde kaldı.
Nüfus
arttı, koşullar değişti.
Geçmiş
unutuldu, geleceğimizi göremedik.
Sorunlar
bugün de aynı…
Ünye İl Olmalı mı?
Öncelikle
kendimize şu soruyu sormalıyız:
Ünye
il olmalı mı?
Olacak
da, ne olacak?
Karadeniz’de
il olup ta yıllardan bu yana bir adım ileri gidemeyen örnekler var; Bayburt,
Sinop, Gümüşhane gibi…
Kentsel
gelişimdeki disiplin, düzen bazı kesimleri rahatsız edebilir.
“İl
olma” tutkusunun önüne “ama”, “fakat” gibi engeller konabilir.
Alt
yapımız yetersiz, insanımız hazır değil gibi “öz güven” eksikliği ileri
sürülebilir.
Öncelikle
il olma konusunu Ünye halkı kendi kafasında netleştirmelidir.
Kanımızca
Ünye…
Tarihsel
misyonuyla…
Taşıdığı
potansiyelle…
Güncel
konumuyla …
Her
yönüyle…
İl
olmaya layıktır, hazırdır.
Geçmişi Öğrenmek Geleceği Bilmektir
Öncelikle
ne olduğumuzu bilelim.
Bir
asra yakın Ünye önemli siyaset insanları çıkardı.
Bu
durum Ünye’yi büyütmeye ve layık olduğu statüye getirmeye yetmedi.
Hep
kendi dışımızdaki güçlerden medet bekledik.
En
son, Büyükşehir Yasası’yla iç dinamiklerimiz elimizden alındı.
Şimdi
yeni bir oluşumla karşı karşıyayız.
Artık
eski yönelim ve yönetim biçimleri Ünye’ye yetmiyor.
Ünye
ölçeğinde yeni ve daha fazla sayıda il oluşumundan bahsediliyor.
Ülkemizde
100’ü aşkın vilayetle yeni bir yönetim biçimi öneriliyor...
Bazı
siyasi partiler Ünye’nin “il olma” meselesini yeniden gündeme getiriyor.
Bir
devlet kurumu olan TÜİK, Ünye’yi de il
olma potansiyeli taşıyan yerleşimler arasına koyuyor.
Seçimler ve “İl Olma“ Vaatleri
Her
seçim arifesinde alışık olduğumuz bir vaat vardır:
“Ünye’yi il yapacağız!”
Seçim
teranesi olarak görülen bu vaat, inandırıcı olmaktan uzaktır.
Ne
yazık ki, “seçim” sözcüğünün sıkça telaffuz edildiği şu günlerde Ünye’nin il yapılma
talebi yeniden gündemdedir.
Doğal
olarak oy avcılığı yapan çevrelerce “suistimal” edilebilir.
Bu
nedenle Ünye’nin il yapılma talebi seçim
yatırımı gibi algılanabilir.
Bu
konudaki sübjektif tavırların (niyetlerin) ne olduğunu bilmiyoruz.
Ünyeliler
için önemli olduğunu da sanmıyoruz.
Ünye’nin
il olma talebi doğru bir talepse…
Ünye
il olmayı hak ediyorsa…
Sorun
yok!
Kim,
hangi niyetle olursa olsun, Ünye’nin il olma talebini dillendiriyorsa…
Bazı
çevreler istismar da etse, talep doğru olduğu sürece bundan gocunmamak gerekir.
Ancak
bu konudaki girişimlerin ciddi ve inandırıcı olması şart.
Kurulan
“İl Platformu”nun siyaset üstü bir arenada temsil edilmesi ve her kesimden
insanı kucaklaması gerekir.
Baştan
itibaren il talebinin takipçisi olunmalı, konuya ilişkin argümanların ortaya konulması
zorunludur.
İktidarın
gündeminde “il yapma” projesi olmasa bile, bu talep gündeme taşınabilmelidir.
Şimdi…
Ünye
il olmalı diyen çevrelerden gerekli olanın yapılması istenmelidir.
Talep
ısrarla ortaya konulmalı, komşu ilçelerin onayı ve desteği alınmalıdır.
ÜNYE TARİH ARAŞTIRMA
GRUBU
AHMET KABAYEL - AHMET DERYA VARİLCİ
27.07.2022,
Ünyekent
