İnsanlık Durumu
Samsun’da sokak ortasında eski eşini öldüresiye döven
boşanmış koca “Kendimi kaybettim, pişmanım!” demiş.
Üstelik bu insanlık dışı olay, beş yaşındaki çocuklarının
gözü önünde oluyor.
Evet…
Bir insanın, insanlığını kaybettiği an!
Son günlerde sıklıkla tanık olduğumuz bir olay.
****
İnsanlığın kaybedildiği anlar, kadına uygulanan şiddetle
sınırlı değil.
Tüm dünyada insanlar, giderek insanlığını terk ediyor.
Farkında mıyız?
İnsanlıktan çıkıyoruz.
Başka bir mahlûk oluyoruz.
İster istemez bu durum beni ta ilk başa götürüyor.
İki buçuk milyon yıl öncesine.
İnsan nasıl insan oldu?
****
Yıllar önce okumuştum: M.
İlin - E. Segal adlı yazarların “İnsan Nasıl İnsan Oldu” adlı kitapta,
insanın diğer yaratıklar arasından sıyrılarak nasıl insan olduğunu anlatıyordu.
İnsanı dünyanın efendisi yapan, yeryüzüne ve göklere hükmeden bir güç haline
nasıl geldiğinin öyküsüdür.
Yıllar sonra da bizden bir yazar Metin Özbek’i okudum.
Dünden Bugüne İnsan…
Hacettepe Üniversitesi’nde Antropoloji profesörü olan Özbek,
kitabında öncelikle İnsanın Biyo-kültürel Evrim Öyküsü’nü anlatıyor.
“İnsan, yeryüzünün en karmaşık ve aynı zamanda anlaşılması
en zor varlığıdır.” diyor.
Yeryüzünde 65-70 milyon yıl öncesinden itibaren başlayan baş
döndürücü evrimsel süreç, aşağı yukarı 20-25 milyon yıl öncesinden itibaren hominoid (insansı) adı verilen yepyeni
bir üst ailenin tarih sahnesine çıkmasıyla beraber heyecanlı bir dönemece
girmiştir.
İşte bu süreç (25 milyon yıl ile 6-7 milyon yıl arası)
sadece insan türünün değil, goril ve şempanzenin de kaderini belirleyen kritik
bir dönemdir.
İnsan türünün bunca badireyi atlatarak, atamız olan homosapiens’in yoluna devam etmesi ve
bugünlere gelmesi kolay olmamış.
Örneğin “Toba
Patlaması” denen dehşet verici volkanik olay, 23 milyon yıl önce birçok
canlı türüyle birlikte insan soyunun ilk nüvelerini de yok edebilirdi. (Bkz. Brian Fagan, Cro Magnon, Say Yay. s. 137)
Bir başka insan türü olan Neandertallerin yok oluşu, atamız Sapienslerin yola devam ederek bizi bu günlere ulaştırması oldukça
özel koşullarda gerçekleşmiştir.
****
Ne oldu da insan, diğer canlı türlerinden ayrı böyle özel
bir konuma sahip oldu?
Konuya, insan tanımıyla yanıt veriliyor daha çok…
En akla yatkını:
“İnsan alet yapan hayvandır.” biçimindedir.
Çünkü insanı hayvanlar aleminden ayıran temel etken, insanın
kendi eliyle yaptığı iş aletleri yardımıyla gösterdiği toplumsal çalışma
faaliyetidir.
Biyolojik evrimin bu aşamada etkisi kaçınılmazdır. Ancak
insan emeği bu oluşumun (insanların evriminin) gidişini, söz konusu biyolojik
evrim çerçevesinde etkilemiştir.
İnsan vücudunun biçimlenmesi, bu emek sayesinde gelişmiştir.
İç organların ve beynin gelişmesi, beslenme faktörü vb.
çabalarının sonuçlarını görme, tanıma, deneyim sonucu düşünme yetisi ortaya çıkar.
Dil sayesinde iş alışkanlıkları, deneyim aktarımı ve soyut
düşünme yeteneğinin gelişmesi insan topluluklarının gelişiminde etkili olur.
Bilgi, deneyim, bilinç ve kültürün oluşmasıyla birlikte
insanın yeniden üretilmesine geçilir.
İnsan, gelecek kaygısı duyan tek canlı türü olarak kendini
yeniden var eder.
Soyut düşünmeyle sağlanır bu durum…
İnanç ve sanat gibi etkenleri de beraberinde getirir.
İnsan yaşamında var olan korku, kaygı ve umutla birlikte
gelişir bu olgular…
İnsanı, daha bir insan yapar.
****
Süreç bugün tersine işliyor.
Hızla uzaklaşıyoruz insanlığımızdan.
14.04.2021, Ünyekent
http://www.unyekent.com/yazi/2336-insanlik-durumu.html
