Karain
(3.Bölüm)
-Son-
Karain Mağarası Tabakaları
"Karain
Mağarası 1946 yılında, Gurma (Kurma) Köyü mağaralarına yapılan bir gezi
sırasında İsmail Kılıç Kökten
tarafından keşfedilmiştir (Kökten 1947: 232). Aynı tarihte başlayan kazılara, 1974'te
Kökten’in vefatı nedeniyle uzunca bir süre ara verilmiştir. Karain Mağarası
kazıları 1985 yılında Işın Yalçınkaya
başkanlığında, uluslararası bir ekibin de katılımıyla tekrar başlamıştır
(Yalçınkaya 1987: 21). 2015 yılına kadar Işın Yalçınkaya başkanlığında devam
edilen kazılar, söz konusu tarih itibariyle Harun Taşkıran başkanlığında modern yöntemlerle ve disiplinler
arası bir yaklaşımla devam etmektedir."[1]
Karain'deki
kazılar yaklaşık 70 yıl önce Kökten
tarafından başlatıldı ve bazı aralıklarla günümüze dek sürdü. Kökten'e göre
Karain'de sekiz tabaka (I-VIII) ve bu tabakalarda 13 evre (A-M) bulunmaktadır.
Kökten'in Karain çalışmaları 1974'te ölümüne dek sürdü. Kökten'den sonra bir süre sessizliğe
bürünen Karain'de kazılar 1985'te Prof.
Dr. Işın Yalçınkaya başkanlığında yeniden başlatıldı. Bir dönem Kökten'in asistanlığını yapan Yalçınkaya'dan sonra kazı başkanlığını 2015'ten
itibaren Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Arkeoloji
Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Harun
Taşkıran üstlenmiştir.
I.
tabakanın A ve B evreleri klasik, ilktarih ve tarihöncesi dönemin sonunu temsil
etmektedir. II. tabakanın dört evresi (C-D-E-F) Üst Paleolitik Çağ'ı, III.
tabakanın G-H evreleri Orta Paleolitik Çağ'ı, IV. tabaka Anadolu'ya özgü bir
taş işleyimini, V tabaka kısır bir dönemi, VI. Tabaka Mindel-Riss buzular asındaki
Anadolu'ya özgü bir tür yonga işleyimini, VII. tabaka VI benzeri bir dönemi ve
VIII. tabaka da eski bir yonga işleyimini temsil etmektedir [Arsebük
1995:20-21].
Karain'in
Orta Paleolitik Çağ tabakasından Electron Spin Resonance (ESR) yöntemiyle elde
edilen tarihler günümüzden 160.000-60.000 yıl öncesi tarihlerini vermektedir.
Alt Paleolitik Çağ'da ise Clacton türü yongalar ve Tayac benzeri bir taş
işleyiminin olduğu bilinmektedir [Arsebük 1998a:43]. Ancak yapılan son kazı
çalışmaları Kökten'in tabakalanmasını değiştirecektir [Arsebük 1999:45].
2017
yılı Karain Mağarası kazıları E ve B gözlerinde gerçekleştirilmiş olup söz
konusu alanlar dışında F gözünde de düzenleme ve temizlik çalışmaları
yapılmıştır. E gözü kazıları toplam 19 plankare içerisinde
gerçekleştirilmiştir. Kazısı gerçekleştirilmiş olan plankarelerin tümü Orta
Paleolitik Dönem içerisinde depolanmıştır.[2]
Prof. Taşkıran'ın Karain Kazısı
Karain
Mağarası'nın kazı başkanı Prof.
Dr. Harun Taşkıran,
50 metre
derinliğindeki mağaranın üç büyük boşluktan oluştuğunu, derinlere ancak
profesyonel mağaracıların inebildiğini söyleyerek, ekliyor:
"Kazılarımız
biraz meşakkatli. Çünkü yaz aylarında tırmanmak kolay değil. Yaklaşık 500
basamak merdiven tırmanarak geliyorsunuz. Burada kazdığımız bütün kazı
toprağını biz kovalarla aşağıya taşıyoruz. Her gün in çık biraz zor bir iş. Bu
işin kaderi böyle, severseniz yaparsınız. Biz 10 kere, zaman zaman 20 kere inip
çıkmaktan rahatsızlık duymuyoruz."
Kazı
ekibinin 35 kişiden oluştuğunu belirten Taşkıran, çalışmalara yurt dışından
uzmanların ve Türkiye'deki üniversitelerden farklı alanlardan bilim
insanlarının da katıldığını anlatıyor.
"Sadece
kazı boyutu yok. Kazılan toprağın tamamı, aşağıda laboratuarda eleklerden
geçirilip, yıkanıp, ayıklanıyor. İşlemler çok uzun sürüyor, bilinen en eski
dönemleri çalıştığımız için kazılarımız ince ve titiz sürmektedir." diyen Taşkıran, son olarak şu açılamayı
yapıyor:
"Mağara
kazıları diğer kazılardan farklıdır. İğneyle kuyu kazmak tabiri var ya aynen
onun gibi santim santim kazıyoruz. Çok ince ve titiz bir çalışma gerektiriyor
çünkü çok eski dönemleri çalışıyoruz. Geriye dönük hiçbir şeyin kaçmaması
gerekiyor. Tüm kazı toprağı üç farklı elekte elenip, yıkanıyor kurutuluyor ve
içindeki bütün kültürel kalıntıları ayıklanıyor. Çalışmaların uzun yıllardan bu
yana devam etmesinin nedeni budur." [3]
Dip Notlar:
[1]
Yavuz Aydın, Karain Mağarası Geç
Holosen Dönem Yontmataş Endüstrileri, Anadolu Prehistorya Araştırmaları
Dergisi, Ankara 2016
[2]
Prof. Dr. Harun Taşkıran, "2017
yılı Karain Kazıları", Anadolu, Anatolia 43, 2017
[3]
Milliyet Gazetesi, 29.07.2018 Ayşe
Yıldız Röportajı
19.02.2019,Ünyekent
Ünyeli hemşehrimiz:
Prof. Dr. İsmail Kılıç Kökten (1904-1974)
Prof. Dr. Güven Arsebük (1936-2017)
Yarımburgaz ve Karain'deki incelemelerde bulunmuştur.
Prof. Dr. Işın Yalçınkaya Karain'de bulduğu
binlerce yıllık su aygırı dişleriyle
Prof. Dr. Harun Taşkıran
ve
Mağarada Yapılan
Son Dönem Arkeolojik Çalışmalar