Kızılkaya Saklı
Kiliseler
İlk
yazımızı 2004 yılında yazmıştık. Ünye'ye 5 km . mesafede, tarihi Ünye Kalesi'nin
karşısına düşen Kızılkaya'da keşfedilmemiş bir tarih zenginliği yatıyordu. İlk
gördüğümüzde, iki mağarada bulunan freskler ayan beyan seçiliyordu. Sonraki
ziyaretlerimizde üzülerek gördük ki, tahrip ediliyorlardı.
2006
yılında İstanbul Üniversitesi'nden değerli hocamız Prof. Dr. Mehmet Özsait bölgemizde yüzey araştırmaları yaparken
burayı da inceledi, rapor tuttu. Sonuçlarını bir sonraki yıl yayınladı:
"Ünye’nin 5 km . kadar güneybatısında,
Ordulular Mahallesi’nde bulunan Kızılkaya Kale’si (Resim: 8) ile Kızılkaya’nın
farklı yükseltilerinde iki şapel bulunarak incelenmiştir. (Şapel I, 37 351300
doğu, 45 52209 kuzey; yükseklik264 m. ve Şapel II, 37 351286 doğu, 45 52171
kuzey; yükseklik 325 m .
olarak GPS verileri alınmıştır). Kayalığın yüksek, ulaşımı güç ve tehlikeli
olan sarp bir kesimine, doğal yapıdan yararlanılarak yapılan Şapel II bir rahip
hücresi olmalıdır. Şapel I ve Şapel II’de tahrip edilmiş fresk kalıntılarına
rastlanmıştır."
(T.C.
Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Mayıs 2007, 25. Araştırma Sonuçları Toplantısı
2. Cilt)
****
Sonraki
ziyaretlerimizde, Kızılkaya'daki tahribatı görünce korunmaya alınmasını ve
mümkünse burada arkeolojik bir çalışma yapılmasını arzuladık. Çünkü Kayalık
bölgenin üst kısımlarında Paleolitik Çağ'da insan barınağı olarak kullanılmaya
müsait mağaralar ve kaya oyukları mevcuttu.
Bu
amaçla kalktık Ünye Tarih Araştırma
Grubu olarak Ordu İl Kültür Müdürlüğü'ne giderek baş vurduk. Bir süre sonra
Ordu Müze Müdürlüğü Ünye'ye iki görevli göndererek başvurumuzu değerlendirdi.
Gelen
görevlilere bir arkadaşımız mihmandarlık yaptı.
Görevliler
mevcut durumu araştırırken fazla detaya inmemişlerdi.
Hatta
ilerlemiş yaşına rağmen Kızılkaya'yı karış karış araştıran, saklı kiliselerin
olduğu yere tırmanarak bizzat inceleyen Özsait hocamızın gösterdiği çabanın çok
azını göstererek, araziyi arkadaşımızdan dinlemeyi tercih etmişlerdi.
Haliyle
yazdıkları rapor, Kızılkaya'nın himayesini getirmedi.
O
dönemde, konuyu Ünye Tarih Araştırma
Grubu olarak detaylı biçimde işledik.
****
Haliyle,
görevlilerin raporu bizim çabalarımızı boşa düşürdü.
Kızılkaya
ile ilgili hiç bir tedbir alınmadı.
Son
gördüğümüzde, sahipsiz belde açık tahriplere maruz kalmıştı.
Freskler
tanınmayacak haldeydi.
Şapel
olarak kullanılan mağaranın duvarına kocaman bir delik açılmış, öndeki su
yalağı orta yerinden parçalanmış, kenardaki kaya mezarı benzeri bir oyuntu
rastgele darbelerle kırılarak darma duman edilmişti.
****
Ünye Tarih Araştırma Grubu'nun çabaları bu konuda devam etti. Ünye Kent Konseyi'ni devreye sokarak
Ünye Müze Evi'nde görevliyken ataması Ordu'ya çıkan arkeolog arkadaşla temasa
geçildi.
Ünye
Kızılkaya ile hemen karşısında bulunan Güzelkale Köyü Kabristanlığı yeniden değerlendirilmeye alındı. Ünye Kalesi
yakınında olan bu iki tarihi alana bu defa gereken önem verildi.
Güzelkale
Köyü’ndeki 106 ada 9 parseldeki kabristanlık, içinde bulunan tarihi mezar
taşlarının tarihi değer taşıması nedeniyle Kültür Varlıkları Koruma Bölge
Kurulu’nun kararıyla 25.01.2019 tarih, 5949 sayılı kararı ile tescili yapıldı.
Kültür
Varlıkları Koruma Bölge Kurulu, 21.02.2019 tarih ve 5987 kararı ile, Çatalpınar
Mahallesi Kızılkaya Mevkisinde bulunan Saklı Kiliseler bölgesini tarihi önem
arz eden alan olarak değerlendirdi, bu özelliği ile tesciline karar verdi.
Demek
ki, değer ifade eden tarihi kalıntılar her ne kadar ihmal edilseler de. değerlerini
fark edenler olabiliyor.
Zararın
neresinden dönersek dönelim, doğru yapmış sayılırız.
27.03.2019. Ünyekent
Konuya ilişkin yıllar öncesine ait bir ÜTAG yazısı:
https://www.academia.edu/11735571/Bir_Turizm_ve_Tarih_Alan%C4%B1_Olarak_%C3%9CNYE_KIZILKAYA_MEVK%C4%B0%C4%B0?email_work_card=thumbnail-desktop&fbclid=IwAR1MZke3-ok7iaMSLo-TxDTSj7HZSP5xkBVHvZpZaRlMdC-3vA4KONP3j74
