Ünye Kalesi Projesi'ne Dair

Ünye Kalesi Projesi'ne Dair

Uzun zamandır bekliyorduk, nihayet Ünye Kalesi'ndeki dehlizlerin temizliğine başlandı. Başkan Çamyar'ın "en keyif aldığım projelerden bir tanesi" diye nitelediği bu işlem, yıllardır hayalimizdeydi... Temizliği yapan ekibin, Ordu Kurul Kayası sarnıcını temizleyen ekiple aynı olduğu söyleniyor. Bu, işin olumlu yanı... Ancak, olay bu kadarla bitmiyor. 

****

Başkan Çamyar Ünye Kalesi Projesi'nin dört etaptan oluştuğunu ve dehlizlerle ilgili kısmın bu yaz bitirileceğini söylüyor:

“Dehlizlerle ilgili bölümü bu yaz bitireceğiz. İkinci etabın da 1 yıl içerisinde bitirileceğini düşünüyoruz. Biz bu iki etabı bitirdikten sonra kalemiz gezilebilir hale gelecek."

Bu projeye başlanmasını uzun yıllar bekliyorduk ama bu kadar çabuk halledilebileceğini düşünmemiştik.

Keşke projenin detaylarını öğrenebilseydik.

AVM hızıyla bitirilmesi mümkün mü?

Yahut 15 Temmuz Meydanı boyutunda bir proje mi?

****

Projeyle ilgili tereddütlerimiz neler?

Başkan'ın açıklamalarını sürdürelim:

“Ünye Kalesinde 2 dehliz var. Kalemizde dehlizlerin açılması ile ilgili kurulum işlemlerimiz tamamlandı. Bundan sonra ki süreçte kazı faaliyetleri başlayacak. Çıkan tüm materyaller bir düzenek vasıtası ile taşınmış olacak. Ünye Belediye Başkanı olarak ben hukukçu olduğum halde 4 yıldır bürokratik işlemlerle uğraşıyoruz.  4 yılın sonunda dehlizlerin açılması ile ilgili ihalemizi yaptık. 1 milyon 700 bin liralık bir ihale ve firmamıza yer teslimini yaptık. İnşallah bu yaz sezonu içerisinde kazı faaliyetlerimizi [gerçekleştiririz] ki bu kazı nereye gidecek bilmiyoruz. Burayla ilgili çokça şehir efsanesi var.”

İzlenen hukuki süreci yakından bildiğimiz için bu konuda Başkan Çamyar'ın çabalarını takdir ediyoruz. Daha önce de defalarca yazdık. Örneğin beş yıl önce Samsun'dan bir dağcı ekibini, SAMDAK'ı davet edip Ünye Kalesi'nin dehlizine inmiştik. (Bkz. 17 Mayıs 2013 tarihli Ünyekent gazetesi,  "Sonsuz Keşif" adlı yazımız.) Hasta yatağından kalkıp, bizimle birlikte tünele kadar tırmanan ve kale hakkında bize bilgiler veren değerli öğretmenimiz İrfan Işık'ın da bu tür çalışmalarda özel bir yeri vardır, burada ifade edelim...

İki yıl önce ise Ünye Kalesi konusunun biraz daha ayrıntısına girmiştik. (Bkz. 26 Ocak 2016 tarihli Ünyekent gazetesi, "Ünye Kalesi Dehlizlerinde Ne Var?")

Konunun ayrıntısına girerek, burada da aynı şeyleri ifade etmek istemiyoruz.

Sayın Başkan'ın dediği gibi Ünye Kalesi üç medeniyete ev sahipliği yapmış bir yer. Sadece Ünye'nin değil, belki de Karadeniz'in sahip olduğu en önemli tarih mirası. Öncelikle bu projenin başında bu durumu idrak edebilen bir bilim kurulu olmalı. Kurul Kayalığı'nın başında Gazi Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Başkanı Prof. Dr. S. Yücel Şenyurt bulunmaktaydı.Uyguladıkları yöntem ve kullandıkları malzeme bu tür bilimsel kazılara uygundu. Yani olması gerektiği gibiydi. Ne yapacağını ve nasıl yapılacağını bilen bu ekibin Ordu Kurul Kayası'nda yaptığı çalışma, umarız Ünye Kalesi için de bir örnek oluşturur.

Aksi halde bu önemli tarih kalıntısı, sıradan bir gezi durağına dönüşür.

****

Ünye Kalesi dehlizleriyle ilgili önemli bir ayrıntıyı, bu vesileyle paylaşmak istiyorum.

Biz bu tünellerin, meraklılar tarafından atılan taşlarla doldurulduğunu zannediyorduk. Çünkü her gelen ziyaretçi "hakkını kullanarak" bir yahut bir kaç taş atarak dehlizlerin doldurulmasına katkıda bulunuyordu. Bu sayede kalede çukurlara atılacak taş kalmadı desek, yeridir.

Gerçeğin öyle olmadığını anladık.

Prof. Dr. Murat Arslan'ın 2007'de yayınlanan "Mihridates VI Eupator" adlı eserinin 483. sayfasından öğreniyoruz ki, kalenin tünelleri Romalı komutan Pompeius tarafından büyük kayalarla doldurulmuştur.

"Pontos Dağları'ndaki müstahkem konumları yüzünden zapt edilmeleri zor olan kale ve garnizonlar daha sonradan haydutluk ve isyan amacıyla dağlara çıkanlara yararlı olmasın ve Romalılara karşı kullanılmasın diye Pompeius'un emriyle yakılıp yıkıldı. İçlerinde barındırdıkları sarnıçlar ise, büyük kayalarla dolduruldu."

Prof. Arslan'ın Amasyalı coğrafyacı Strabon'a dayanarak verdiği bu bilgiler, Ünye Kalesi dehlizlerinin temizliğinde kılavuz niteliğindedir. Tünellerin kapatıldığı tarih Milat'tan önce 1. Yüzyıl'dır. Yani o zamandan bu yana o büyük kaya kütleleriyle kapatılmış dehlizlerin ucuna ulaşılmamıştır. Kalenin 2150 yıllık gizemi, bu temizlikle birlikte ortaya çıkacaktır.

Bu işlem ne kadar usulüne uygun yapılacaktır?

İşte o oranda kalenin sırlarına ulaşmış olacağız!

Samsun'daki uyduruk "Amazon Mağaraları" düzmecesiyle değil, Urfa Göbeklitepe'deki, gibi gerçek bir tarih olayıyla karşı karşıyayız.

Acaba bu dehlizleri açmaya kalkanlar bunları biliyor mu?

Eğer bilmiyorsa, Ünye Kalesi'ne yazık olacaktır.

Tıpkı ne bulacağını bilmeden kaçak kazı yapan define avcıları gibi, "bulma umudunu yitirene kadar" bir yerleri eşeleyip duracağız...

Lütfen ilk adımda bu projenin başına akademik unvanı olan bir kişi yahut bir kurumu getirin. Arkeolojik anlamda bir kazıya başlansın.

Sonra da usulüne uygun bir restorasyona gidilsin.

Restorasyon konusunda uzman hemşerimiz Prof. Dr. Zeynep Ahunbay'dan yararlanılsın.

Yoksa tarih bizi affetmeyecektir!

04.07.2018, Ünyekent gazetesi.
http://www.unyekent.com/yazi/318-unye-kalesi-projesine-dair.html