Karain (2.Bölüm)
Antalya
Müzesi Karain Mağarası
buluntularıyla başlar. Girişte paleolitik
döneme ait çok sayıda yontmataş aletleri karşılar sizi...
Müzedeki
en önemli buluntularından biri Alt
Paleolitik döneme ait neandertal
insan kalıntısıdır ki, Karain'i dünya çapında şöhrete ulaştıran keşiflerden
biridir. Sonra sırasıyla Orta ve Üst Paleolitik kültürlerin ürünleri yer
alır. Bunlar çeşitli tipte yongalama aletleri, çekirdek ve çekirdek parçaları (makrolitler
ve mikrolitler) ile 60.000 yıl öncesini yansıtan insanın insan olma çabasına
tanıklık eden ürünlerdir.
Üst Paleolitik döneme ait stilize
insan figürini cilalanmış bir kaburga kemiğinden yapılmıştır. Bu eser, mağara
resimleriyle zamandaş olup, Anadolu insanının tarihöncesi çağlarda oluşturduğu
ilk sanat eserlerinden biridir.
Müze
girişindeki galerinin sonuna geldiğinizde, Karain'in kaşifi Ünyeli hemşerimiz Prof. Dr. İsmail Kılıç Kökten'in çerçevelenmiş bir fotoğrafıyla
karşılaşırsınız. Fotoğrafın altında bir başka çerçevede ise, Karain Mağarası ve
Kökten hakkında bilgiler verilmektedir.
Karain'de bulunan
Neandertal İnsan
Karain'de
bulunan neandertal insan kalıntısı,
aslında bu coğrafya'da bulunan ilk ve şimdilik tek buluntudur.
Neandertal ya da Neanderthal insanı, günümüzden yaklaşık 200 bin ila 28 bin yıl önce
yaşamış bir insan türüdür. Bilim dilinde Homo neanderthalensis denilmektedir. Fosilleri muhafaza etmeye
müsait kireç taşı mağaralarda yaşadıkları için haklarında en fazla bilgi sahibi
olunan ve bunun bir sonucu olarak modern kültürde tipik "mağara adamı" kalıbını yaratan tarih öncesi insan
türüdür.
İlk
neandertal fosili Almanya'nın Düsseldorf kenti yakınlarındaki Neander
vadisinde 1856'da bulundu. Bu nedenle Neandertal
ismi verildi. Almanca "tal" ve eski Almanca'da "thal"
sözcükleri vadi anlamına gelir.
Neander
Vadisi'nde 1856'da bulunan ilk fosiller 16 parçadan oluşuyordu. İlk etapta
bunların tarih öncesi bir insan ırkına ya da anormal bir modern insana ait
olabileceği düşünüldü. 1886'da Belçika'nın Spy bölgesindeki bir
mağarada bulunan fosiller ilk tespiti haklı çıkardı. Mağaradaki Neandertal
fosillerinin yanında, Orta Paleolitik döneme ait taş aletler ve soyu
tükenmiş hayvanların fosilleri vardı.
1910'da
batı ve orta Avrupa'da bir dizi Neandertal iskeletine ulaşıldı. Bu
verilere dayanarak bilimadamları Neandertalların tam dik ayakta duramayan,
modern insandan daha az zekaya sahip bir yarı-insan oldukları sonucuna vardı. O
dönemde, daha eski insan formları yaygın olarak kabul görmediği için, Neandertalların insansı
maymunlar ile modern insan arasında bir tür olduğu, modern insandan
çok farklı oldukları için de insanın atası olamayacakları düşünüldü. II. Dünya
Savaşı'ndan sonra bu görüşün hatalı olduğu, evrimsel bir bakış açısıyla
Neandertal ve modern insanın oldukça yakın olduğu görüşü hakim oldu. Bu nedenle
Neandertaller Homo sapiens türüne dahil edildi ve sıklıkla "Homo
sapiens neanderthalensis" olarak anılmaya başlandı. Yakın dönemde
Neandertaller Homo sapiens olarak değil de yakın fakat farklı bir tür olarak,
"Homo neanderthalensis" şeklinde adlandırıldı.[1]
Neandertal
iskeletleri, birçok arkeolojik materyalle birlikte Avrupa, güneybatı Asya ve en
son Özbekistan dahil Orta Asya'da yoğun olarak bulundu. Günümüzde
yaklaşık birkaç yüz tane bireye ait Neandertal fosiline ulaşılmıştır. Bunlardan
bir kısmı neredeyse tam iskeletlerdir.
Neandertaller
ile ilk modern insanlar arasındaki en önemli fark güçlülük ve dayanıklılıktır.
Neandertaller de tıpkı diğer tarih öncesi insan türleri gibi modern insandan
daha güçlü ve dayanıklı canlılardı. İlk modern insanın kol ve baldırları
günümüz insanına nazaran daha kalın olmakla birlikte Neandertallere göre daha
inceydi. İlk modern insanın el anatomisinin daha hassas tutuş için değiştiği
düşünülmektedir. Bacak anatomisinin fazla değişmediği anlaşılmaktadır. Zira
tüm Pleistosene dönemi avcı-toplayıcı topluluklarında hızlı hareket etme
önemliydi. Ön dişler küçüldü, yüz kısaldı, çene sivrildi, kaş çıkıntıları
küçüldü. Beyin boşluğu daha yukarıya çıktı, yuvarlaklaştı ancak büyümedi. Bunun
yanı sıra Neandertallerin geniş kafatasının farklı bir beyin şekli dolayısıyla
da farklı bir düşünme yapısına işaret ettiği, bu yüzden de modern insandan daha
zeki olabileceği yorumları yapılmaktadır.
Neandertallerin
soyu yaklaşık 28 ila 35 bin yıl önce tükenmiştir. Atlas Okyanusu
kıyılarından Orta Asya'ya, en kuzeyde Belçika'dan,
güneyde Akdeniz ve güneybatı Asya'ya kadar olan bölgede
yaşamışlardır.
İnsanların
bilim dünyasında kabul gören atası Homo
sapiens ise, yaklaşık 200 ila 100 bin yıl önce doğu veya
güney Afrika'da ortaya çıkmıştır. Modern insan, yaklaşık 40 bin
yıl önce kuzeye doğru yayılmış, bu esnada yerel tarih öncesi insan
türlerini sürmüş veya tüketmiştir. Bunun sonucu olarak, güneybatı Asya, Orta
Asya ve orta Avrupa'daki Neandertaller çeşitli oranlarda modern insan ırkı
tarafından absorbe edilmişlerdir. Modern insana geçişin göreceli olarak
geç yaşandığı batı Avrupa'da bile Neandertaller ile ilk modern insanların
çiftleştiğine dair kanıtlar vardır.[1]
Neandertallerin
hikâyesi yeni keşifler ve paradigma sarsıcı bilimsel yenilikler sayesinde her
geçen gün değişikliğe uğramaktadır. [Karain'deki Neandertal buluntusu bunlardan
biridir.] Artık Avrupa’daki evrimlerinin ve Asya’ya yayılımlarının izini
sürmek, DNA’larını incelemek ve nasıl yaşayıp nasıl öldüklerini anlamak için
daha fazla materyale sahibiz. Neandertallerin davranışları yaygın yargıların
aksine şaşırtıcı derecede modern olduğu ortaya çıkmaktadır. Ölülerini gömüyor, hastalarına
bakıyor, büyük hayvanlar avlıyor, kırmızı boya kullanıyor ve konuşuyorlar. Buna
karşın Neandertaller yok oldular ve Homo sapiens hayatta kaldı.[2]
Karain'de
bulunan neandertal kalıntısı, mağaradaki buluntuların önemli bir parçasıdır:
Korunaklı konumu, ağzının güneye
açık oluşu ve geniş bir oturma alanına sahip bulunuşu yüzünden insanların her
evrede sığınabilmiş oldukları bu mağarada Alt Paleolitik Çağ’ın sonlarından
başlayıp Roma Çağı'na değin süren 8
tabaka açığa çıkarılmıştır. Homo sapiens neandertalensis türünde insana ilişkin bir çocuğun sut azı dişi,
Homo sapiens sapiens türde bir insan kafatası ile antik fil, su aygırı, mağara
arslanı, mağara sırtlanı, mağara ayısı, okuz, at, geyik, alageyik gibi
hayvanlara ait kemikler ve çakmak taşı aletler bu erken donemin insan, hayvan
ve aletleri hakkında bilgiler sağlar.[3]
Devam edecek: Haftaya 3. (son) Bölüm. Mağaradaki Tabakalanma,
Kökten hocanın ardından yeni dönemde yaşanan farklı bulgular...
[1]
Encyclopædia Britannica;
Neandertal
[2]
Dimitra Papagianni, Michael A. Morse, Neandertal,
Trend Yay. 2017
[3] Prof. Dr. Veli Sevin, "Anadolu Arkeolojisi", s. 9 -10, DER Yay. İst. 2003
13.02.2019,
Ünyekent
İ. Kılıç Kökten ve Karain buluntuları
Antalya müzesinde
Karain Mağarası Yontmataş Buluntuları
Antalya Müzesi
Karain Mağarası Alt Paleolitik Buluntuları
Antalya Müzesi
Karain Neanderthal İnsan kalıntısı
Antalya Müzesi
"Mağara Adamı" da denilen Homo Neanderthalensis
Karain Mağarası Orta Paleolitik Buluntuları
Antalya Müzesi
Karain Mağarası Üst Paleolitik Buluntuları
Antalya Müzesi
İnsan Başı Figürini, Anadolu'nun İlk Eserleri.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder