23 NİSAN 1920 ve Birinci Meclis

23 NİSAN 1920 ve Birinci Meclis

Atatürk'ün ülkemiz çocuklarına armağan ettiği bir günün, "Birinci Meclis" diye bilinen Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin açılışının 99. yılındayız.

99 yıl önce, 21 Nisan 1920’de Mustafa Kemal, Heyeti Temsiliye adına; tüm valiliklere, sancaklara, belediye başkanlıklarına ve kolordu komutanlıklarına, “çok aceledir” uyarısıyla gönderdiği genelgeyle 23 Nisan Cuma günü Ankara’da Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin açılacağını bildirdi.

21 Nisan genelgesi, ulusal direnişimizin yeni bir aşamaya geldiğini gösteren önemli bir belgedir. Dünya tarihinde eşi ve benzeri görülmeyen bir harekettir. Halk iradesinin emperyalist işgale karşı direnişinin "Halk Meclisi" önderliğinde örgütlü direnişini ifade etmektedir. Bu hareketin içinden ancak bir halk devleti çıkabilirdi ve de öyle oldu. Aynı irade bu süreçte toplumsal devrimleri gerçekleştiren dinamizmin de öncüsüydü. Türkiye Büyük Millet Meclisi, bağımsızlığın sağlanmasından sonra Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin kuruluşunu işte bu iradeyle gerçekleştirdi.

Birinci Meclis

Mustafa Kemal'in Samsun'a gelişinin ardından Amasya Genelgesi’nde açıklanan, Erzurum ve Sivas Kongreleriyle meşruiyet kazanan ulusal eylem, 23 Nisan 1920’de Ankara’da Büyük Millet Meclisi’ni ortaya çıkardı.

Birinci Meclis, bir Batı parlamentarizmi ya da ona benzemeğe çalışan ve sınıfsal üstünlüklere dayanan göstermelik bir kurum değildi. Ortaya çıkışını, niteliğini ve amaçlarını; toplum üzerinde egemenlik kuran sınıflar ya da sınıflar ittifakının temsilcileri değil, doğrudan ve gerçek anlamda halkın temsilcileri belirliyordu.

Mustafa Kemal’in “Selahiyeti fevkaladeyi haiz (olağanüstü yetkili)”4 dediği ve İstanbul Meclisi’nin kapatılmasından yalnızca 34 gün sonra toplanan bu Meclis, ulusun gerçek ve tek temsil gücünü oluşturuyordu. Ankara Meclisi; yasama, yürütme ve yargı erkini dolaysız kendi elinde toplayarak, büyük bir devrim gerçekleştiren, benzersiz bir yönetim organı, gerçek bir halk meclisiydi.

Milletvekilleri; kılıkları, giysileri, yaşları, kültürleri, düşünsel düzeyleri ve görgüleriyle, başka başka ve çok değişik çevrelerin insanlarıydılar. Beyaz sarıklı, aksakallı, cüppeli, eli tesbihli hocalarla, üniformalı genç subaylar; yazma ya da şal sarıklı aşiret beyleri, külahlı ağalar ve kavuklu çelebiler; Avrupa’daki yüksek öğrenimlerini bitirip yeni dönmüş, Batı kültürüyle yetişmiş nokta bıyıklı aydınlar; Kuvayı Milliye kalpaklı yurtsever gençler yan yana oturuyordu.

Birinci Meclisi oluşturan milletvekilleri; alışkanlıklarından eğlencelerine, özel toplantılardan resmi davetlere, tartışma biçimlerinden inançlarına dek, farklı değer yargılarına sahiptiler. Birbirleriyle sert tartışmalara, yumruklaşmalara, hatta silah çekmeye varan çatışmalara girebiliyorlardı. Buna karşın, ulusal haklar, halkın geleceği ve ulusal savaşımın yararları sözkonusu olduğunda derhal birleşiyor, birbirlerinin üzerine yürümüş olan bu insanlar, bir başarı haberinde,“çocuklar gibi gözyaşlarıyla kucaklaşabiliyordu”

Milletvekili sayısı 115’le başlayan, daha sonraki katılımlarla 380’e çıkan Birinci Meclis’te; 115 memur ve emekli, 61 sarıklı hoca, 51 asker, 46 çiftçi, 37 tüccar, 29 avukat, 15 doktor, 10 aşiret reisi, 8 tarikat şeyhi, 6 gazeteci ve 2 mühendis bulunuyordu.

Milletvekillerinin çoğunluğu Ankara’ya, atları, bir bölümü kağnılarıyla gelmişti. Meclis önündeki parmaklıklar, “atların bağlandığı bir tavla” gibiydi. Von Mikush, Mustafa Kemal adlı kitabında, 1920 Ankara Meclisi’nin önündeki görüntüleri, Kuzey Amerikalı çiftçilerin Bağımsızlık Bildirisi’nden sonra yaptıkları toplantılara benzetmişti.

****

(23 Nisan kutlamalarının 99. yıldönümünde "Birinci Meclis" ile ilgili elimdeki notlardan bir anekdot aktarmak istedim. Baktım değerli dostum, kadim arkadaşım yazar Metin Aydoğan, hepsini derli toplu basıp yayınlamış. Daha iyi bir kaynak olamazdı diyerek, Metin'den alıntı yaptım... Daha ayrıntılı bilgi edinmek isteyenler için adresini veriyorum: https://kuramsalaktarim.blogspot.com/2018/04/23-nisan-1920-birinci-meclis.html Metin'e sevgi ve selamlarımla.)

Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı tüm ulusumuza kutlu olsun.

24 Nisan 2019, Ünyekent

http://www.unyekent.com/yazi/888-23-nisan-1920-ve-birinci-meclis.html